Ovih dana u bh. javnosti je ključno pitanje - hoće li se Milorad Dodik naći na udaru novih sankcija EU i SAD-a.
Iz Evropske unije kažu da su sve opcije na stolu i da okvir za sankcije postoji. Potvrdio je ovo jučer glasnogovornik Peter Stano.
Okvir za sankcije postoji i u SAD-u te će one biti iskorištene ako bude potrebno. Naglašeno je to i u pismu državnog sekretara SAD Anthony Blinkena članovima Predsjedništva BiH.
Evropska unija je globalni okvir za sankcije donijela početkom decembra prošle godine, a američki predsjednik Joe Biden je u junu ove godine proširio opseg sankcija donesenih uredbom 2001. godine.
Interesantno je vidjeti šta ove sankcije znače u praksi, te koje je kriterije za sankcionisanje ispunio Milorad Dodik.
Proširene američke sankcije
Američke sankcije se, između ostalog, odnose na osobe koje su odgovorne ili su saučesnici ili direktno ili indirektno učestvuju u kršenju ili radnji koja ometa ili prijeti implementacije Daytonskog sporazuma.
Sve akcije iz RS u posljednjih nekoliko mjeseci od blokiranja institucija BiH, preko poništavanja Zakona visokog predstavnika o zabrani negiranja genocida, do otimanja nadležnosti državnoj Ageniciji za lijekove i najava novih otimanja spadaju u ovu tačku.
Također, Dodik i vlasti iz RS-a ispunjavaju i uslove za američke sankcije po pitanju kršenja, ometanja ili implementacije odluka ili zaključaka visokog predstavnika, Vijeća za provedbu mira ili njegovog Upravnog odbora ili Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju ili Međunarodnog rezidualnog mehanizma za krivične sudove.
Osim Dodika i onih koji obnašanju vlast u RS, na udaru sankcije bi se, po Bidenovoj naredbi, mogli naći i oni koji budu materijalno pomagali, sponzorisali ili pružali finansijsku pomoć onima koji budu pogođeni američkim sankcijama. To se prije svega odnosi na kompanije bliske strukturama vlasti u RS.
Globalni režim sankcija EU
Krajem prošle godine i Vijeće EU je usvojilo odluku i uredbu o uspostavljanju globalnog režima sankcija za kršenja ljudskih prava. To je prvi put da je EU osigurala okvir koji joj omogućava ciljane mjere protiv pojedinaca, subjekata i tijela, uključujući državne i nedržavne aktere, odgovorne, uključene ili povezane s ozbiljnim kršenjima i povredama ljudskih prava u svijetu, bez obzira gdje su se dogodili.
Sankcije koje je usvojila EU upravo omogućavaju restriktivne mjere poput zabrane putovanja za fizička lica i zamrzavanje sredstava za fizička i pravna lica. Nadalje, fizičkim i pravnim licima sa prostora Unije zabranjuje se stavljanje sredstava na raspolaganje, bilo direktno ili indirektno, svima koji se nalaze na listi za sankcije, prenose Vijesti.ba.
Okvir ciljanih restriktivnih mjera odnosi se na djela poput genocida, zločina protiv čovječnosti i drugih ozbiljnih kršenja ili povreda ljudskih prava (kao što su tortura, ropstvo, vansudska ubistva, samovoljna lišavanja slobode ili zatvaranja). Ostale povrede ili kršenja ljudskih prava također mogu bili predmetom režima sankcija ukoliko su te povrede ili kršenja široko rasprostranjena, sistematska ili na drugi način predstavljaju ozbiljnu zabrinutost u pogledu ciljeva zajedničke vanjske i sigurnosne politike utvrđenih Ugovorom o Evropskoj uniji (član 21. Ugovora).
Na prijedlog države članice ili visokog predstavnika Unije za vanjske poslove i sigurnosnu politiku, Vijeće utvrđuje, vrši pregled i izmjene liste sankcija.
Vijeće EU je 17. decembra 2020. odobrilo zaključke o Akcijskom planu EU-a za ljudska prava i demokratiju od 2020. do 2024. koji utvrđuje stepen ambicije i prioriteta Unije u ovim oblastima u odnosima sa svim trećim zemljama. U Akcijskom planu EU-a, Unija se obavezala razviti novi horizontalni režim globalnih sankcija EU-a za borbu protiv ozbiljnih kršenja i povreda ljudskih prava u cijelom svijetu.
D.N.
(Vijesti.ba)
